Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.

Каталектыка

Каталектыка (ад грэч. catalego — перастаю, заканчваю) — тэрмін традыцыйнай стопнай метрыкі, які абазначае супадзенне або несупадзенне заканчэння вершаванага радка са стапой. Калі апошняя стапа па колькасці складоў роўная астатнім стопам радка — гэта акаталектычны верш, або акаталектыка:

Пара медазбору! Гарэзніца грэчка —| —/—| —/—| —/—|—
Згубіла свае чаравікі у садзе. —| —/—| —/—| —/—|—
(У. Лісіцын)

Калі апошняя стапа карацейшая за астатнія стопы вершаванага радка на адзін ці два ненаціскныя склады — гэта каталектычны верш, або ўласна каталектыка.
У ямбе ці анапесце каталектыка немагчымая, бо радок тут завяршаецца націскным складам. Але ў амфібрахіі ці харэі можа быць каталектыка на адзін склад, у дактылі — на адзін ці два склады:

Ты яшчэ не хмеліш галавы, | —/| —/| —/| —/|
Лёгкі чад купальскае травы. | —/| —/| —/| —/|
(Р. Семашкевіч)

Калі апошняя стапа мае на адзін ці некалькі ненаціскных складоў больш, чым папярэднія стопы вершаванага радка, утвараецца гіперкаталектычны верш, або гіперкаталектыка:

Рыфмаў больш не знаходзілі, — —| /— —| — —
Апроч «хлопцы» ды «стопцы». — —| /— —| —
(К. Камейша)

У сучасным вершазнаўстве такой класіфікацыяй заключных стопаў карыстаюцца рэдка.
Звычайна гавораць пра характар клаўзул у вершы (мужчынскія, жаночыя, дактылічныя ці гіпердактылічныя).

Крыніцы артыкулаў:

Рагойша В. П. Літаратуразнаўчы слоўнік: тэрміны i паняцці: для школьнікаў i абітурыентаў – Мінск: Народная асвета, 2009. – 303 с.
Рагойша В. П. Паэтычны слоўнік. – 3-е выд. – Мінск: Беларуская навука, 2004. – 576 с.
Слоўнік лінгвастылістычных і тэксталагічных тэрмінаў. Складальнікі: Абабурка М. В., Казімірская Т. А, Саўчанка В. М. – Магілёў: УА «МДУ імя А. А. Куляшова», 2012. – 284 с.

Тэорыя літаратуры: дапаможнік для студэнтаў філалагічных спецыяльнасцей ВНУ / В.І. Яцухна; Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, Гомельскі дзяржаўны універсітэт імя Ф. Скарыны. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны», 2006. – 279 с.