Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.
Творы Максіма Танка для дзяцей
Першыя творы Максіма Танка для дзяцей з’явіліся ў 1937 г., але і да гэтага ў некаторых вершах паэта ўжо гучала тэма дзяцінства.
Разнастайныя па тэматыцы, праблематыцы і мастацкіх асаблівасцях творы Танка для дзяцей цесна звязаны з фальклорам. Паэт творча пераапрацоўваў народныя сюжэты. У сваіх казках Танк закранаў розныя этычныя праблемы. Напрыклад: у казцы «Мухамор» высмейваецца хвалько Мухамор, які лічыў, што «мог бы смела быць паслом або нават і царом». Упэўнены, што роўнага па прыгажосці яму ў лесе няма. Аднак калі ў лес прыйшлі дзеці, усё стала на сваё месца: яны пазбіралі добрыя грыбы, а мухамор нікому не спатрэбіўся. Казка вучыць чытачоў рэальна ацэньваць сябе і не выхваляцца перад іншымі. Пазнавальнае значэнне ў тым, што дзеці даведаюцца, якія растуць грыбы ў беларускім лесе.
Свет роднай прыроды паказаны ў «Казцы пра Мядзведзя». Паэт імкнецца выклікаць у дзяцей гонар за сваю Бацькаўшчыну. Тут Танк канкрэтызуе месца дзеяння, згадваючы нарачанскія мясціны і Белавежскую пушчу. У гэтай казцы багатая сістэма вобразаў. Сярод дзеючых асоб ёсць мядзведзь, воўк, ліса, зубр, казёл, зайцы, вавёрка, варона, сарока, певень, цецерукі, дзятлы. Твор напісаны у традыцыях беларускіх народных казак. З гумарам асуджаецца ў казцы гультайства, прыстасавальніцтвва мядзведзя. Ён вырашыў знайсці жонку працавітую і з добрым пасагам, каб і надалей гультаваць і быць сытым зімой. Мядзведзевы сваты воўк і ліса змаглі знайсці выгадную нявесту працавітую вавёрачку. Але хітрасць у казцы пакарана. Калі мядзведзь з’еў усе вавёрачкіны запасы і занудзіўся, то знайшоўся той, хто змог вылечыць яго ад ляноты і гультайства. Цыган лячыў мядзведзя брагай, паіў зеллем, салодкім, як мёд, спаіўшы мядзведзя прыкуў яго да калоды і павёў яго цешыць людзей на кірмаш. У казцы паказана, што праца здольна змяніць характар чалавека. Казка мае і пазнавальнае значэнне, дзеці даведваюцца пра норавы і звычкі лясных жыхароў (напрыклад, чаму вавёрачка хавае свае арэхі).
У «Казцы пра Музыку» паэт уводзіць вобраз асілка і паказвае змаганне народа супраць несправядлівасці і ўціску. Герой – Музыка – хлопчык сірата, не меў ні двара, ні гароду. Ён не прадае сваю музыку ні за якія грошы. Яго чарадзейнае гране абуджала і падтрымлівала народ.
Казка «Галінка і верабей» бліжэй да забаўлянак. У творы расказваецца пра тое, як галінка-вярбінка не хоча калыхаць дзяцей вераб’я і ніхто не можа прымусіць яе гэта рабіць, бо ўсе у лесе адмаўляюцца выконваць свае абавязкі. Аднак, калі ўмешваецца чалавек, то ўсё становіцца на свае месцы: «з тых дзён без спачынку, каб кожны быў рад, калыша галінка усіх птушанят».
Казка «Журавель і чапля» выхоўвае у дзяцей пачуццё сяброўства, уменне саступіць адзін аднаму.
У казцы «Жук і слімак» Максім Танк звяртае ўвагу на няўдзячнасць жука: «забыўся пра нягоды і не на ўме жуку, што абяцаў паднесці ён хату слімаку», засцерагае дзяцей ад падобнай рысы характару.
Казка «Конь і леў» пра тое, што дабро заўсёды ўзнагароджваецца: гаспадар, хоць і выгнаў каня, але потым зноў вярнуў яго дадому.
У казцы «Сярод лясоў наднёманскіх» адлюстраваны дзівосны, запамінальны свет роднай прыроды, у дзяцей фарміруецца пачуццё прыгожага. Гераіня казкі, дачушка лесніка Верачка, вырасла на ўлонні прыроды, тут ёй усё дорага. Аднак засумавала, што ўвосень ападаюць лісты, знікаюць матылькі, адлятаюць птушкі. Ні звяры, ні птушкі не змаглі дапамагчы Верачцы, толькі маленькі павучок здолеў ажывіць павуціннем прыроду.
Казка «Быліна пра мураша Бадзіню» з’явілася водгукам на рэальныя падзеі, што адбыліся ў краіне і былі звязаны з актыўным асваеннем космасу. Дзеці, збіраючы грыбы, згубілі газету. Лясныя жыхары не змаглі адразу прачытаць газету, толькі бусел змог паведаміць, што з Байканура скора ў ракеце касманаўты адправяцца да зораў. Аўтар паказвае пашану да ведаў, заклікае чытачоў авалодаць граматай, без якой не абысціся ў жыцці. Мураш Бадзіня вырашыў паляцець у космас. Ён трапіў на самалёце у Байканур, а потым сеў на касмічны карабль. Мураш Бадзіня стаў сапраўдным героем, але не заганарыўся.
Многім вершам Максіма Танка характэрны гумар. У даходліва-забаўляльнай форме вызначаецца паэтызацыя Максімам Танкам навакольнага свету ў вершах «Паклон хлебу», «Чаму птушкі лётаюць», «Красуня», «Бабка». У цэнтры гэтых твораў прывабны вобраз маладога чалавека: уражлівага, чулага, здольнага бачыць прыгажосць.
У вершы «Лемантар» аўтар паэтычна ўзнаўляе беларускі алфавіт, на кожную літару прыводзіць прыклады адпаведных слоў. Паэт не толькі знаёміць дзяцей з беларускім лемантаром, а нагадвае яго старажытную гісторыю ад кніг «Скарыны-бацькі», заклікае чытача «быць сумленным, смелым, супраць злыбяды ісці»
Похожие статьи:
Максім Танк → Максім Танк - Люцыян Таполя. Ідэйны змест
Максім Танк → Жыццё і творчасць Максіма Танка