Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.
Уладзімір Дубоўка - Айога
Нанайская казка
Каля сіняга мора, ў далёкай тайзе,
дзе Амур свае воды да мора нясе, —
асяліўся нанайскі народ-паляўнік.
Да тайгі і да мора з маленства ён звык.
У вялікай і дружнай савецкай сям’і
ўсім хапае прастору, хапае зямлі.
Не пакрыўджаны ў нас і нанайскі народ,
ён пазбыўся даўно векавечных нягод.
У нанайцаў няма ні палёў, ні садоў,
ловяць рыбу яны, б’юць таёжных звяроў.
На рацэ і на моры, на ўзгор’ях крутых
узрастае і ходзіць здабытак для іх.
У таёжных распадках, ля горных крыніц
б’юць і ловяць яны сабалёў і лісіц.
Не мінаюць аленяў яны і ласёў.
Для жыцця у тайзе і знаходзяць усё.
Многа песень яны наспявалі ў жыцці.
Можна радасць і гора у песнях знайсці.
Многа казак злажылі яны праз вякі
у хацінках сваіх на ўзбярэжжы ракі.
Пра старых, пра малых, пра таёжных звяроў,
і пра птушак лясных, і пра звон ручаёў...
Пра дзяўчынку, Айогу, гаворыць адна,
як зрабілася гускай за неслух яна...
1
Жыў калісьці нанаец, па прозвішчу — Ла.
У яго і дачушка — Айога — была.
Прыгажэй за яе не пабачыш нідзе.
Як пачула пра тое яна ад людзей, —
стала так ганарыцца, што рады няма.
Пачалі ад яе ўсе люстэркі прымаць,
бо яна і сядзіць каля іх цэлы дзень,
да работы якой нават блізка не йдзе.
Пахавалі люстэркі — ёй мала бяды:
да крыніцы ідзе, да люстранай вады
і сядзіць цэлы дзень над крынічнай вадой,
надзівіцца не можа сваёй пекнатой...
Анічога у хаце не робіць зусім,
толькі цешыцца ўсё адлюстроўкам сваім.
2
Просіць маці аднойчы:
— Айога, схадзі
прынясі мне вадзіцы разочак адзін!
— Я ў ваду увалюся, бо бераг круты!
— Ты трымайся, дачушка, рукой за кусты!
— Можа куст адарвацца, а як жа тады?
— Ты за моцны трымайся, дастанеш вады!
— Ён мне рукі паколе...
— А ты на руку
рукавічку надзень, што вісіць на шастку.
— Рукавічка парвецца, — гаворыць дачка, —
бо калючак багата на гэтых сучках..,
— Ты зашыеш тады рукавічку сваю,
я табе вось на гэта і голку даю...
— Паламаецца голка, набуду бяды:
ані голкі не будзе, ні ў хаце вады...
Бацька кажа:
— Вялікую голку вазьмі! —
Ды не можа Айога згадзіцца і з ім:
— А вялікая палец праколе якраз!
— А напарсткі навошта бываюць у нас?
— А калі ператрэцца напарстак?
Тады
ні напарстка не будзе, ні ў хаце вады...
Ды калі ж, сапраўды, ёй вадзіцу насіць?
На сваю пекнату ўсё ў мядніцу глядзіць...
3
Падбягае дзяўчынка з суседняй сям’і.
Кажа:
— Дайце вядро, а я збегаю з ім...
Нанасіла яна, колькі трэба, вады,
не спаткаўшы пры гэтым ніякай бяды.
Маці цеста тады учыніла з вадой,
праснакоў нарабіла з чаромхай лясной.
I на вогнішчы ўсе запякла праснакі.
Пах салодкі дайшоў да гультайкі-дачкі.
Просіць матку Айога падаць ёй праснак,
бо сама зварухнуцца не можа ніяк.
4
Маці словам наўчае гультайку дачку:
— Ён гарачы, Айога, ты спаліш руку!
— Я магу рукавічкі, матуля, надзець!
— Рукавічкі намоклі ў крынічнай вадзе!
— Пасушу іх, матуля, на сонейку я!
— Скарабаціць іх сонца, дачушка мая!
— Я іх мялкай, матуля, тады разамну.
Будуць зноў рукавічкі — адна у адну.
— Забаляць твае рукі ад працы такой.
Лепш сядзі і мілуйся сваёй пекнатой.
Я праснак-перапечку дзяўчынцы аддам,
што вады для сябе нанасіла і нам.
Не шкадуючы рук працавала яна,
дык няхай і падзяка ёй будзе ад нас.
I суседскай дзяўчынцы, найлепшы на смак,
аддала у аддзяку вялікі праснак.
5
Узлавалася вельмі Айога тады,
адышла ад матулі да самай вады.
Адлюстровак свой бачыць на ціхай вадзе,
ён прыгожы такі, як ніякі, нідзе...
Ля ракі і суседка сядзіць на траве,
свой гасцінец-праснак памаленечку жве.
Пачала азірацца Айога назад,
на суседку кідае нядобры пагляд.
Стала шыя цягнуцца яе ў даўжыню,
стала шыя ўзнімацца яе ў вышыню.
А дзяўчынка — суседка — і кажа тады:
— Ты вазьмі мой гасцінец, мне хопіць яды
Пабялела ад злосці Айога.
«Як так?!
Каб яна узяла той ламаны праснак?»
Замахала рукамі ад сілы усёй
і зрабіліся рукі — як крылле на ёй.
Закрычала:
— Няхай тваё будзе табе!
Мне не трэба
нічога-га-га
ад цябе.
Паслізнулася з берагу і паплыла,
быццам век яна гускаю белай была.
Толькі чуем, крычыць ля ракі, ў берагах:
— Я красуня-га-га...
Я красуня-га-га...
Па-нанайску забылася ўсё гаварыць,
толькі ведае імя да гэтай пары.
I калі дзе заўважыць паблізу людзей,
пачынае крычаць над вадой, на вадзе:
— Я — Айога-га-га...
Я — Айога-га-га...
Похожие статьи:
Максім Танк → Максім Танк - Казка пра Музыку
Васіль Вітка → Васіль Вітка - Вавёрчына гора