Найти на сайте: параметры поиска

Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.



Генадзь Бураўкін - Зай і Пеця

Непрыкметна пад вятрамі
Дрэвы скінулі убор.
З неба зноў зляцелі самі
Мухі белыя на бор.

Пакружылі ціхім роем
I паселі на галлі,
За гарою, пад гарою
Гурбы снегу намялі.

У зацішку верасовым,
Дзе сям’я старых бяроз,
Зай сабе прыгледзеў сховы,
Каб адлежвацца ў мароз.

Моўчкі слухаў,

як над вухам

Ціша інеем трасе,
Як яліны-векавухі
Уздыхаюць пакрысе.

Не здзівіўся, як аднойчы
Расхадзіліся вятры,
I кракталі сосны ўночы,
I зваліўся дуб стары...

Паміж хвой стагнала глуха
У вяршалінах гула,
Лютавала завіруха
Аж да самага святла.

Гэта снежная навала
Зноў прынесла халады,
Норы ўсе замуравала,
Пазакрыла ўсе хады.

Прахапіўся Зай уранні –
I ў яго засыпан ход.
Лапамі пабарабаніў,
Ды не зрушыўся сумёт.

Свіснуў Зай ніякавата:
– Вось свавольніца-зіма.
Рыхтаваў сабе я хату,
Атрымалася – турма.

Мне такі спакой нямілы.
Так і з голаду памру...
I, напружваючы сілы,
Зай пачаў кападь нару.

Пот з яго каціўся градам,
Лапы млелі,

      а праз снег

Так спагадна і прынадна
Заінелы дзень яснеў.

Як лісой загнаны, дыхаў
Ды,
   забыўшы на спачын,
Прадзіраўся Зай паціху,
Гурбу снежную тачыў...

I нарэшце ўцёк з палону,
Выпаўз Зай на белы свет,
З вусаў пот злізаў салёны
I аддыхаўся як след.

Паглядзеў,

як бела-бела

Леглі гурбы з краю ў край,
I зажмурыўся самлела
I прылёг стамлёны Зай.

Ці то праўда,

   ці то сніцца –

Цішыні не чуў такой...
Ды спалохана сініцы
Праляцелі талакой.

Зазвінелі таямніча:
– Цінь-цінь-цінь...
– Дзінь-дзінь-дзінь...
– Ходзіць лесам паляўнічы.
Сцеражыся, Зай,

глядзі...


I сарока – вось праныра! –
Затрашчала на ўвесь лес.
Заяц вушы натапырыў,
Напружыніўся увесь.

I здалёк пачуў прывычна
Брэх, і смех, і грук, і звон.
Значыць,

ходзіць паляўнічы,

Не міне паляны ён.

Трэба зноў у сховы лезці
I да вечара чакаць,
Бо бяжыць бяда па лесе
З мокрай пысай ганчака.

Зай схаваўся неахвотна,
Ход сабраўся зачыняць
I пабачыў ля сумёта
Трох маленькіх зайчанят.

– Ой, у нас замёрзлі лапкі! –
Ціха плакалі яны. –
Даганяюць нас сабакі,
Засталіся мы адны...

Зай да іх падскочыў хутка:
– Марш за мною, гавару!
Калі ўседзіце ціхутка,
Дык пушчу ў сваю нару.

Зайчанят загнаў у сховы,
Рассадзіў –

   і зразумеў,

Што шукаць прытулак новы
Трэба недзе каля дрэў.

Хоць малыя зайчаняты,
А паселі –

   і нара

Аказалася занятай
Без яе гаспадара...

Заяц ход прысыпаў снегам
I барзджэй убок пабег.
А за ім імчаўся следам
I званчэў сабачы брэх.

I здавалася – аглухне
Ад яго зімовы лес.
Дзе ні скочыш –

снегам пульхным

Ён ляціць наперарэз.

Вось сабакам

крокаў дзвесце

Засталося акурат...
Зай стараўся, каб адвесці
Іх далей ад зайчанят.

Ён заманьваў іх памалу
Ад старых бяроз убок,
Да выжарын і завалаў
Бег, каціўся, як клубок.

Прадзіраўся да імшарын,
Прыгінаўся каля дрэў.
А сабакі ўслед імчалі,
Ажно снежны пыл курэў.

Дзе ты іх цяпер абдурыш –
Занялі з усіх бакоў.
Зай ужо на ўласнай шкуры
Чуў дыханне ганчакоў.

Ратаваць ніхто не стане –
Ці ты плач,

   ці ты крычы...

I апошнім намаганнем
Зай зашыўся пад карчы.

Да спіны прыціснуў вушы,
Да зямлі нібы прырос.
Хай бы іней зацярушыў,
Хай бы ўсё скаваў мароз!..

А сабакі зноў скавычуць,
Вужам лезуць пад карчы.
I спяшае паляўнічы –
Пад нагой галлё трашчыць.

Ён высочвае па следзе
Заяў шлях ад хмызнякоў.
Вось ужо ён побач недзе
Адганяе ганчакоў.

Праз карчы прабрацца хоча,
Цягне прагную руку...
Зай расплюшчыў вочы –

хлопчык

У вясковым кажушку.

Нахіліўся над карчамі –
Грознай стрэльбы не відаць, –
Стаў блакітнымі вачамі
Моўчкі Зая разглядаць.

I было ў яго паглядзе
Столькі светлай дабрыні,
Што даў Зай сябе пагладзіць,
Не пярэчачы ані.

Толькі сэрца стала грукаць
То часцей, а то радзей,
Як ён браў яго на рукі
I прытульваў да грудзей.

Зай заціх і

   не прыкмеціў,

Як прывык да цёплых рук.
– Гэта ж я,

твой сябра Пеця,

Гаварыў яму хлапчук.

Мы табе і морквы многа
I капусты прынясём...
I ад холаду ляснога
Захінуў яго крысом.

Зай залез ажно пад паху
I здзівіўся,

   што кажух

Быў не порахам прапахлы,
А травой,

як летні луг.


Ён зусім і не заўважыў,
Як наўпрост праз нейкі час
З палахліваю паклажай
Петрусёк дамоў прымчаў.

Скочыў Зай на ложак мяккі,
Глянуў скоса на акно.
Аніводнага сабакі
Не відно і не чутно.

За вугламі ходзіць вецер,
Тут жа –

цёпла, як наўздзіў.

Зай у кут залез,

што Пеця

Для яго адгарадзіў.

Азіраецца з апаскай,
Натапырыў вушы ён.
А быць можа, гэта – казка?
Можа, гэта – дзіўны сон?

Ды нясе Пятрусь на сподку
Моркву параную ў кут.
Слінкі ў Зая так салодка,
Так нястрымана цякуць...

Надакучыў голад горкі.
I, забыўшыся пра жах,
Зай накінуўся на моркву,
Аж пішчэла у вушах.

Ну а Пеця без упынку
Падкладаў яму, што мог, –
То капусту,

   то скарынку,

То з брусніцамі пірог.

Час ішоў.
Стаў Зай вясёлы,
Памажнеў і падабрэў,
Петруся чакаў са школы,
Да змяркання з ім дурэў.

Быў шчаслівы...
Толькі сніцца
Неадступна пачалі
I вавёрка, і сініцы,
I высокіх хвой камлі.

Ледзьве Зай заплюшчыць вочы,
Як здаецца –

ля акна

То сарока засакоча,
То загрукае жаўна.

I не мелі ўжо значэння
Ні капуста,

   ні тварог,

Ні салодкае пячэнне,
Ні з брусніцамі пірог.

Памяняў Зай інтарэсы,
Стаў прасіцца ў Петруся:
– Не магу пражыць без лесу,
Там мая сямейка ўся.

Хоць там ходзіць воўк пракляты,
Хоць там колецца зіма,
Толькі лепей роднай хаты
Анідзе, відаць, няма...

Перастаў Зай піць і есці,
Занудзіўся аж да слёз...
I нарэшце здаўся Пеця,
Зая ў зімні лес аднёс.

Зай саскочыў на паляну:
– Дзякуй, дзякуй, Петрусёк.
У цябе пажыў я слаўна,
Ды ўсё роўна ў лес бы ўцёк.

Тут жа ўсё мае дарэшты –
I ажыннік, і карчы,
I асіннік, і арэшнік,
I мяцеліца ўначы.

Хоць і ходзіць воўк пракляты,
Хоць і колецца зіма,
Толькі лепей роднай хаты
Анідзе, браток, няма...

Петрусёк пагладзіў Зая:
– Будзе цяжка, прыбягай.
Сцежку знаеш?

– Добра знаю.

– Ну, бывай здаровы, Зай...

I дамоў пакрочыў Пеця.
А на ўзмежку Зай лавіў
Чуйным нюхам золкі вецер,
Родны вецер баравы.

Слухаў звычна, як трывожна
Елка стройная рыпіць,
Як варочаецца вожык
I стары мядзведзь не спіць.

I ў душы цяплела шчасце,
I прыйшоў канец нудзе...
Добра жыць у роднай хаце.
Лепш не можа быць нідзе...



Крыніца: Бураўкін Г. Выбраныя творы: У 2 т. Т. 2. Паэма, вершы, казкі, песні, пераклады. – Мн.: Маст, літ., 1986. – 287 с.

 

Похожие статьи:

Генадзь БураўкінГенадзь Бураўкін - Шпак спявае

БиографииГенадзь Бураўкін

Генадзь БураўкінГенадзь Бураўкін - Калыханка

Генадзь БураўкінГенадзь Бураўкін - Я хачу прайсці па зямлі...

Генадзь БураўкінГенадзь Бураўкін - Малітва