Сівыя ў пілотках

   Вакол плошчы Перамогі, паабапал шырокага, святочна ўбранага праспекта ў гудлівым натоўпе стаяла багата людзей – жывы калідор. Ён разам з усімі стаяў і чакаў, нецярпліва, як і ўсе, паглядаючы наперад: калі ж яно пачнецца, свята? Пачуліся ўзбуджаныя галасы: «Едуць! Едуць!» – і неўзабаве паказаліся першыя машыны.
   Ён адразу ж заўважыў штосьці нязвычнае ў абліччах ветэранаў. І нарэшце зразумеў. Пілоткі! Старыя, выцвілыя на сонцы, вымытыя дажджамі, сушаныя вятрамі, пілоткі, якія зусім не пасавалі да цывільных гарнітураў і святочных сукенак ветэранаў, маладзілі людзей. І яму чамусьці здавалася, што з-пад пілотак на яго глядзяць не дзядзькі і цёткі, а франтавыя юнакі і дзяўчаты. Яны нібы вярнуліся ў тыя дні, у тыя гады, у тыя акопы, траншэі і бліндажы, што, заслоненыя часам, дыміліся зараз ад іх ах як далёка.
   Пілоткі на сівых валасах жанчын. Пілоткі на палыселых чупрынах мужчын. Як па-рознаму яны сядзяць на галовах! У аднаго фарсіста, па-заліхвацку – і зараз відаць, які гэта быў, ды і ёсць, весялун, які жартаўнік, які, урэшце, смелы чалавек. У другога – прыпляскатая, як усё роўна ён яе надзеў, а тады яшчэ зверху прыціснуў далоняю. А вось у таго – зусім насунута на самыя вушы. Мусіць, як і тады, на вайне. Мусіць, каб не так чуць свіст куль і снарадаў. Ён не глядзеў, мабыць, дужа за сабою. Не выгладжваўся. Ён ваяваў. Выконваў нялёгкую работу салдата...
   Ён назіраў за шэсцем. Божа мой, якія мірныя твары ў гэтых ветэранаў! Твары хлебаробаў і твары рабочых. Няўжо яны некалі ваявалі? Вось гэтыя мірныя людзі? У некага стралялі, некага забівалі? Вось гэтыя дабрадушныя, усмешлівыя і сарамлівыя пад пілоткамі твары? Цёмныя ад рабочага загару. Маршчыністыя. З пылам, што ўеўся ў іх назаўсёды, сонцам і ветрам. І порахам таксама...
   Зірні, як яны не ўмеюць махаць рукамі тым, хто іх вітае. А што тут дзіўнага? За працаю не навучыліся.
   І крычаць «ура!» таксама не ўмеюць. Як гэта не ўмеюць? Умеюць! «Ура!» калісьці кожны з іх крычаў. На ўсю глотку. Ва ўвесь рост. Бегучы на варожыя траншэі... Але то было іншае «ўра!» – хрыплае, злоснае, нервовае.
   Не, і махаць рукамі яны таксама ўмеюць. Вітаць людзей, што іх сустракаюць. Яны ж па Еўропе прайшлі. І Еўропе махалі рукамі, павесіўшы на шыі аўтаматы, каб рукі былі вольныя...
   І вось гэты сарамяжлівы дзядзька канечне ж махаў. Вось гэты, што сціпла сядзіць ля самага борта, бліжэй да нашага боку. Ага вось той, на выгляд звычайны трактарыст. Ці, можа, пастух. Спытайцеся ў яго, і ён раскажа вам, як ішоў па Вене альбо па Будапешце. Раскажа, як гулка аддаваліся ў руінах гарадоў яго крокі. А вось зараз устаў і так няўмела, нерашуча гаворыць:
   – Будзьце, людцы, усе здаровенькія, шчаслівенькія! Каб вам бог міру даў!
   Хлебароб! Сапраўдны хлебароб. Хіба ж так гавораць прамовы? А ён гаворыць. Так гаворыць. І сам плача. Але гэты ягоны плач – не плач, а радасць.
   Яго прамова расцягваецца: машыны ж едуць. Пачне гаварыць тут, а заканчвае ўжо там, перад іншымі слухачамі. Хто пачуў пачатак, хто канец. Але людзі ўсё роўна пляскаюць у далоні і крычаць «дзякуй!». За добрыя словы. За тое, што ён вярнуўся з таго пекла жывы. І што мы, хто вітае яго, таксама жывыя.
   – Дзякуем! Дзя-ку-ем! – чуецца з усіх бакоў, крычаць і старыя і маладыя.
   Плачуць мужчыны на машынах. Стрымліваюцца, не хочуць паказаць, што плачуць. Бачыце, як нязвыкла крывяцца іхнія раты, як яны прыкусваюць, мусіць, да болю губы. А тую слязу, што ўсё ж выкаціцца на вока, стараюцца змахнуць незаўважна, то страсянуць галавою, то вытруць рукою, быццам папраўляючы пілотку...
(558 слоў)

Паводле Я. Сіпакова