Найти на сайте: параметры поиска

Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.



Васіль Быкаў - Адна ноч

   Канец Вялікай Айчыннай вайны. У захопленым савецкімі войскамі горадзе раптоўна пачаўся авіяналёт. салдат Іван Валока пабег за сяржантам, але адстаў. Нечакана перад ім з’явілася двое немцаў. Іван даў бязладную аўтаматную чаргу і забіў аднаго з іх, другі немец кудысьці знік.
   Сярод выбухаў і будынкаў Іван убачыў расчыненыя дзверы і забег у іх. Не заўважыўшы прыступак, ён спатыкнуўся і паляцеў уніз, у склеп.
   Немец, якога Іван не паспеў забіць, хаваўся тут жа, у цемры. Яны пачалі змагацца, усімі спосабамі імкнучыся знішчыць адзін аднаго. Раптам раздаўся новы выбух. Івана засыпала друзам і асколкамі цэглы, ён страціў прытомнасць.
   Калі Іван апрытомнеў, ён выявіў, што ўваход у склеп цалкам заваліла, а бетонная столь у куце патрэскалася, і ў расколіну пранікае тонкі прамень святла, ператвараючы цемру ў паўзмрок. На імгненне Івану здалося, што яго праціўнік загінуў, але ён памыліўся – немец прачнуўся.
   Першым жаданнем Івана было забіць фашыста, аднак страляць у бездапаможнага і хворага ўсё ж няёмка. Здзіўляючыся самому сабе, ён дапамог немцу выбрацца з-пад завалы і аддаў яму свой перавязачны пакет, каб той забінтаваў параненае калена. Немец быў немалады, на яго скроні віднеўся след ад асколка – такі ж рубец насіў Іван на левым баку.
   Ён бачыў побач не якога-небудзь самаўпэўненага гітлераўца першых дзён вайны, а пажылога, стомленага чалавека.
   Толькі нямецкая форма не дазваляла Івану забыцца, што перад ім вораг. Удваіх яны пачалі разбіраць завал, беспаспяхова спрабуючы расхістаць бетонную пліту. Неўзабаве высветлілася, што немец крыху гаворыць па-руску – яго навучыла "руска фраў". Як і Іван, у мірным жыцці Фрыц Хагеман быў сталяром, будаваў дамы.
   Іван ужо не адчуваў да Фрыца варожасць. Цяпер яго турбавала іншае – што будзе, калі яны выберуцца са склепа. Хто іх сустрэне наверсе – свае ці немцы? Калі немцы – ці не лепш будзе застрэліць Фрыца прама цяпер? Але ўсё змянілася, і забіць Іван ужо не мог.
   Як страляць у яго, калі паміж імі разбуралася галоўнае для гэтага – узаемная нянавісць, калі раптам у варожым мундзіры паўстаў перад ім самы звычайны чалавек…
   Раптам наверсе пачуліся галасы, але разабраць, на якой мове гавораць, было немагчыма. Іван і Фрыц заціхлі. Ніхто не адважыўся падаць голас, баючыся нарвацца на ворага. Абаім стала ясна, што выбірацца са склепа давядзецца самастойна.
   Іван прапанаваў Фрыцу добраахвотна здацца ў палон рускім, але той адмовіўся. У Дрэздэне ў яго засталася жонка і трое дзяцей. Калі Фрыц трапіць у рускі палон, яго сям’ю пашлюць у лагеры. Іван таксама ўспомніў пра жонку і дзве дочкі, якія засталіся ў родным калгасе. Немец прызнаўся, што яму не падабаецца гэтая вайна, а "Фюрэр-шайза!". Але ўсё ж у адносінах Івана і Фрыца засталася напружанасць: кожны з іх адчуваў зыходзячую ад іншага небяспеку і баяўся выпусціць з рук зброю.
   Разбіраючы завал, Іван патрывожыў каменную пліту, тая ўпала на яго і аглушыла. Некаторы час Іван правёў у непрытомнасці і трызненні. Немец клапаціўся пра яго – перавязваў разбітую галаву і паіў вадой, якая пратачылася ў падвал.
   Іван апрытомнеў, заўважыў, што ў склепе стала святлей – на месцы пліты, якая абрынулася на яго, утварылася дзірка. Трэба выбірацца і здаваць немца сваім. Паміж Іванам і Фрыцам зноў усё змянілася.
   Там быў толькі яго стомлены, немалады твар, падсветлены цьмяным агеньчыкам з запальніцы, – цяпер жа перад ім сядзеў нямецкі салдат...
   Фрыц вылез першым і выцягнуў з дзіркі Івана. На вуліцы немца заўважылі і паклікалі свае. Аднак Іван не хацеў, каб гэты чалавек зноў вярнуўся ў варожы полк, і стрэліў у нядаўняга саюзніка і амаль сябра. Фрыц кінуў у Івана гранату, але той у апошні момант паспеў яшчэ раз стрэліць, і немец упаў.
   Асколкам гранаты Івана параніла ў плячо. Яго пачалі абстрэльваць, але перашкаджаў падняты выбухам пыл, і Івану ўдалося схавацца ў завулку. Ён павольна цягнуўся да сваіх, і яму хацелася лаяцца ад несправядлівасці, перад магутнаю сілай якой і ён, і Фрыц Хагеман былі бездапаможнымі.

 

Похожие статьи:

Васіль БыкаўВасіль Быкаў - Сотнікаў

Васіль БыкаўАблава. Трагедыя Хведара Роўбы і яго сям'і

Васіль БыкаўВасіль Быкаў - Аблава

Васіль БыкаўВасіль Быкаў - Пайсці і не вярнуцца

Васіль БыкаўВасіль Быкаў - Жураўліны крык