Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.
Андрэй Федарэнка - Бляха
Увага! Поўны змест
І
Бяда ўсіх раўняе. Толькі пасля Чарнобыля Бляха пазнаў, што і ён чалавек. Хто б мог падумаць — дзед, лепшы колісь гаспадар на вёсцы, сам прыкульгікае да яго і будзе прасіць памагчы заўтра зарэзаць кабана. I як прасіць! "Ужо ж мне, Віця, капцы — сам бачыш... Гэта вам, маладым, як кажуць..." Успомніў, што і Віцем завуць. Віна пляшку прынёс. Мог бы яму Бляха сёе-тое прыпомніць — як некалі яго, яшчэ малога, дзед не пусціў у хату калядаваць, хоць другіх пускаў і даваў больш чым хто — па рублю. А на яго сказаў: "Яшчэ й гэты поўзае!" Мог бы напомніць, як дзедава баба выдумала на яго неяк, што ён пакраў у яе нейкія вёдры, ці што, а Бляхі ў той дзень нават дома не было — ездзіў у Нароўлю да зубнога... Мог бы, але нічога, вядома, не напомніў, паляпаў дзеда па плячы і сказаў: "Прыйду, дзе я, бляха, дзенуся..."
Бляха гэты быў рахманы, бяскрыўдлівы чалавек, які за чарку ішоў да любога рабіць любую работу, але ў вёсцы яго асцерагаліся і не любілі, як увогуле асцерагаюцца і не любяць на беларускіх вёсках людзей няўдалых. Ды і як любіць такога: дохлы, п'яніца, да таго ж злодзей, "цюрэмшчык". Жыў без бацькі, маткі не слухаўся, вучыўся абы-як, у восьмым класе ўкраў мапед і адсядзеў за гэта паўтара года. Пакуль сядзеў, матка памерла. У турме, відаць, гора цяпнуў, папабілі добра, бо вярнуўся адтуль з "групаю". На мізэрную пенсію — шаснаццаць рублёў — ён неяк і перабіваўся. Жыў адзін — ні адна дзеўка не пайшла б за яго, ды ён і сам да іх падыходзіць баяўся.
Калі пасля Чарнобыля панаехала ў вёску ваенных, якія пачалі паліваць з брандсбойтаў хаты, потым — укопваць за вёскаю бетонныя слупы і нацягваць на іх калючы дрот, калі з суседніх вёсак, з-за дроту, як перад вайною, пачалі ехаць гружаныя людзьмі і жывёлаю машыны, калі пакрысе, самахоць, пачалі выбірацца і з іхняе вёскі, Бляха ажыў. Ён памагаў людзям грузіцца, праводзіў, хадзіў разам на могілкі, калі хадзілі развітвацца з нябожчыкамі, слухаў плачы, галашэнні, лаянку, сам устаўляў накшталт: "От зрабілі..." Яму многа і ахвотна налівалі. Калі глядзелі і размаўлялі з ім, дык так, быццам ён быў гэтым чужым людзям блізкай раднёю; упершыню бачыў ён на тварах не пагарду, не спагаду да сябе, а тую самую любоў, якой яму так не хапала ўсё жыццё.
К зіме ў іхняй і да таго невялікай вёсачцы, акрамя Бляхі, асталіся толькі дзед з бабаю ды адзінокая старая фельчарка, якой Бляха яшчэ да Чарнобыля асабліва ахвотна ішоў памагаць — яна прастаўляла чысты медыцынскі спірт. Апошнім з'язджаў Бляхаў сусед. Правёўшы яго, Бляха тым жа вечарам пералез цераз плот, адарваў ад вакна дошкі, выцягнуў шыбку і, сам не ведаючы чаго, залез у суседавую хату. Пасядзеў за сталом, за якім зусім нядаўна плакала гаспадыня і ён, Бляха, выпіваў з гаспадаром, прайшоў у большую хату, дзе стаяла пустая шафа з расчыненымі палавінкамі, два голыя ложкі з палатанымі матрасамі, два табурэты паўз сцяну, перакуленыя дагары ножкамі — знак на добрае і хуткае вяртанне... Бляха нічога не шукаў, нічога не збіраўся красці, проста цікава было: жылі-жылі людзі, раптам — нікога... Пасля таго ён яшчэ залазіў у хаты аднавяскоўцаў, але нічога не браў. Разоў колькі вечарамі схадзіў у "зону", у суседнія кінутыя вёскі. Там было яшчэ цікавей: былі хаты з дыванамі на сценах, з тэлевізарамі, халадзільнікамі, поўнымі шафамі адзення... Каб не патыхала так нежылым духам, можна было падумаць, што людзі жылі тут, проста выйшлі некуды на агарод. З паходаў гэтых Бляха прынёс радыё, хоць у яго і сваё было такое ж, пляшку алею, люстэрка, куртку балоневую на кнопках... Потым перастаў хадзіць — стала нецікава, ды і страшнавата. Адзін раз ледзь уратаваўся ад здзічэлых сабак, якія апошнім часам бегалі па вёсках цэлымі гайнямі і шматалі, дзе што бачылі (у дзеда нядаўна пад самым вакном, у будцы, загрызлі сабаку Туза); другі раз яго каля дрота злавілі салдаты і далі пару кухталёў; трэці раз, вяртаючыся з "зоны" ў прыцемках, ён убачыў каля адной хаты дзве легкавушкі з патушанымі фарамі і пачуў прыглушаныя галасы. Бляха сядзеў у кустах, баючыся рыпнуцца, і глядзеў, як выносяць нешта з хаты і піхаюць у машыны. Пасля гэтага і расхацелася яму хадзіць у "зону".
Вось так пасля Чарнобыля п'янчужка, якога дражнілі Бляха, стаў чалавекам. I яго, як сапраўднага мужчыну, сталага, гаспадарлівага, сямейнага, звалі біць кабана.
Прачнуўся ён пазнавата, глянуў у вакно і зразумеў, чаго так добра спалася — снег ішоў. Бляха адзеўся, нацягнуў куртку, шапку зімовую, дапіў нашча астаткі віна, якое прынёс учора дзед, і пасунуўся на двор. Дзверы ледзь адчыніліся, столькі за ноч наваліла снегу. Падаў ён і цяпер — пахучы, густымі пухнатымі камякамі. Вуліца — нават нежывая, без адзінага следу на дарозе, без дымкоў над белымі стрэхамі — была па-зімоваму ўрачыстая, з белымі дрэвамі паўз платы і з правіслымі ад снегу правадамі на слупах.
На крыжаванні вуліцы з Нараўлянскай шашою Бляха ўбачыў светлую легкавушку з расчыненымі пярэднімі дзверцамі. Каля машыны стаяў малады хлопец у карычневай скураной куртцы і ў спартыўных штанах і, не саромеючыся, паліваў снег. Легкавушкі — і ваенныя, і міліцыянерскія, і любыя — цяпер часта шнуравалі па гэтай шашы, і для Бляхі не было тут асаблівай навіны; ён, знарок гледзячы сабе пад ногі, паказваючы, што ніяк не цікавіцца, хто тут што робіць, прамінуў машыну.
— Мужичок, одну минуту!.. — пачуў ён і павярнуўся.
Хлопец, зашпільваючы куртку, падыходзіў да яго. Ён быў зусім малады, відаць, яшчэ да войска, коратка падстрыжаны, — ён падыходзіў і глядзеў на Бляху кругла-бліскучымі, бяздумнымі вачыма. Што за людзі з такімі вачыма, Бляха ведаў добра. Такім людзям чамусьці заўсёды хацелася біць — без прычыны, без зачэпкі, проста, каб размяцца; такія вочы помніў ён са следства, з турмы, з вакзалаў, з нараўлянскае забягалаўкі...
Бляха сцяўся. Хлопец моўчкі ўдарыў яму нагой у грудзі. Бляху развярнула, ён адляцеў да плота і закапаўся носам у снег, але хуценька ўскочыў і пабег у бліжэйшы двор — добра, веснічкі не былі зашчэпляныя, — заскочыў і стаў за шулам, задыхаючыся. На вуліцы завуркатала машына. Бляха аж прысеў проста ў снег, так у яго калаціліся калені. Добра, што не пагнаўся... Яшчэ лёгка абышлося — толькі грудзі балелі і шыя кепска паварочвалася.
Асаблівай крыўды на хлопца ў Бляхі не было, было толькі трохі крыўдна, што гэта ў сваёй вёсцы, дома, на сваёй вуліцы.
II
Галодны падсвінак бохаў у свінюшніку карытам, снег усё валіў, а Бляхі не было й не было. Баба падхапілася шчэ гадзінаў у пяць, выпаліла ў печы, вымыла чыгуны, выпарыла кубел, спаласнула начоўкі для кішак, злазіла на гарышча і скінула куль саломы, а цяпер расчышчала каля свінюшніка снег, штораз кідаючы шуфлю і выбягаючы на вуліцу, клянучы ў думках і такога байца, як Бляха, і гэты снег, які валіць, калі не трэба, і такую жытку. Клыпаў і дзед, якому сёння было трохі лягчэй: пабіў малатком соль у скрыначцы, паклаў пад паветкаю навостраныя нажы, вяроўку, паставіў вядро з кружкаю — пад кроў, падаліваў бензінам паяльныя лямпы... Ён бачыў, што баба нервуецца, не хоча нават гаварыць, і сам вінавата маўчаў. А ў чым, падумаўшы, ён быў вінаваты? Што захварэў? Што снег такі валіць і трэба яшчэ падумаць, як гэтага кабана смаліць, калі яшчэ яго хто зарэжа сёння? Хіба ж ён, дзед, заўсёды быў такі, як цяпер? Ды ён за кіламетр абыходзіў не тое што такіх, як Бляха, а любых памочнікаў! Хіба б ён біў у такі снег кабана? Ён выбіраў дзянёк ціхі, каб і снег невялічкі ляжаў, і марозік; ён гаварыў з кабаном, чухаў яму жывот, за вушамі, надзяваў на заднюю нагу шворачку, раз — куляў і цаляў заўсёды ў самае яблычка — кабан і не вішчаў у яго, як ва ўсіх, а толькі хрыпеў і душыўся, ад чаго больш набіралася крыві. I смаліў ён сам, перш — акалоткам, тады — лямпаю, жоўта, роўненька... Дарма, што рабіў усё сам, а да такога часу кабан быў пасмалены і вышараваны — толькі разбірай.
А яшчэ, на добры лад, хіба б ён рэзаў такога малога, з лета, кабана, каб не закруціла так усё з гэтым Чарнобылем, пра які раней ніхто ніколі нават не чуў, што ён такі ёсць? Добра, што хоць хапіла розуму нікуды не ехаць. Раней і да іх з бабаю прыходзілі, прасілі з'язджаць у горад да сына, абяцаючы, што іх прапішуць там на любую плошчу, пагражаючы, што рана-позна ўсё роўна вывезуць сілаю. Добра, што не паслухалі, — цяпер і прыходзіць перасталі, ніхто нікому не трэба.
Ні ў які Чарнобыль, ні ў якую радыяцыю дзед з бабаю, вядома, не верылі, як не верылі ў гэта 90 працэнтаў ад усіх, каго высялялі ці хто з'язджаў самахоць. I як можна было верыць у такую дурату?! Ніколі раней не чутая, не бачаная радыяцыя была ж не сама па сабе, а нешта зробленае людзьмі і прама з людзьмі звязанае; не яна ж, радыяцыя, гнала з хатаў, прыдумляла, гарадзіла "зону", не яна забараняла касіць сена, не прымала на базу малако, кароў, свіней... Усё гэта рабілі людзі — такія ж, як і дзед з бабаю. А ад людзей дзед з бабаю заўсёды прывыклі бараніцца: да вайны, у вайну, пасля вайны, — трэба было толькі жыць сабе ціха, нікога не чапаць, зносіць усё маўчком, тады і цябе ніхто не зачэпіць — ні чалавек, ні радыяцыя.
Адна была бяда — перастаў з горада прыязджаць сын з унучкаю. I да сябе не запрашаў, як раней. Старыя не крыўдавалі, наадварот, хвалілі сына. Не таму, што верылі, быццам радыяцыя можа пашкодзіць унучцы, а таму што ўсе так рабілі, ніхто не прыязджаў з малымі дзецьмі. Дзед з бабаю нават абгаварылі фельчарку, калі да яе на "акцябрскія" прыязджала пляменніца з малой дзяўчынкаю. Але як было не пабачыць унучку, калі дзед так расклеіўся, што ўжо ўпрамую кажа, што дажывае апошні год. Таму і знайшлася прычына ехаць — не з пустымі рукамі, са свяжынкаю. А другая прычына — на чорта гэты кабан, якога адкармі і не знай, дзе дзець? Усё, прайшло жыццё, і гаспадарства не трэба — хопіць трох курэй, калі яшчэ і тыя ацалеюць — парвалі ж вунь сабакі Туза, толькі будка засталася ды прыкручаны да слупа ржавы ланцуг...
Ужо змірыліся, што біць позна, што не прыйдзе ніхто, ужо баба нясла кабану есці, як зайшоў на двор Бляха, нейкі памяты і мітуслівы:
— Ну, давайце, дзе той кабан... Я, бляха, думаў, рана прыйду.
III
Раней пра такое біццё сказалі б: "От задушылі неяк..."
Кабан быў невялікі, але пругкі, нацяты, у ім не было той санлівасці, непаваротлівасці сальных хракаў, пад якімі падломваюцца ножкі і якіх сама лёгка рэзаць. Калі яго выпусцілі ў катух, ён даў круга, не знайшоў карыта, сярдзіта пырхнуў лычам у снег і памкнуўся назад у свінюшнік, але баба зачыніла дзверы. Яна стала пачухваць яго па жываце. Дзед, які ў загарадку не заходзіў, тыкаў праз дошкі Бляху вяровачку:
— Трэба шворачкаю, як я рабіў...
Бляха адмахнуўся, шырака адставіў правую руку з нажом, патаптаўся вакол кабана — і з не чаканай, нейкай адчайнай прыткасцю схапіў яго раптам за пярэднюю нагу і кульнуў на спіну. Перш чым нож далез да горла, кабан з дзікім перадсмяротным віскам, ад якога закладала вушы і стыла кроў, ускочыў на ногі.
— А Божа! — роспачна крыкнула баба, не знаючы, дзе дзецца.
Ашалелы кабан з усяго разгону ўдарыўся галавою ў дзверы свінюшніка і ўстаў на заднія ногі — з віскам, які ішоў з разяўленага рота разам з крывавай пенаю, абдзіраючы аб жалезную засаўку пярэднія капыты... Падскочыўшы збоку, Бляха пацэліў у ранейшую дзірку і разы тры, на ўсю даўжыню, загнаў і выцягнуў нож. Нарэшце віск захлынуўся крывёю, і кабан бразнуўся долу. Ён хрыпеў, сціскаючыся ў сутаргах, паліваючы снег крывёю і пэцкаючыся ў гэтую кроў, так часта і з такой сілаю дрыгаючы пярэднімі і заднімі нагамі, што ні хто не адважыўся да яго падступіцца, пакуль ён не заціх. Крыві не набралі ані грама.
— Добра, што на дзверы палез, а то было б вам, — засмяяўся дзед і чамусьці зняў шапку. — Парваў бы к чорту... А ў рост яны часта становяцца! Я колісь...
— Не пацэліў... — сканфужана, апраўдваючыся, перабіў Бляха. Правая рука ў яго трымцела, і ад нажа ляцелі на снег драбнюткія чырвоныя пырскачкі.
Пакуль смалілі і разбіралі, таксама добра ўпарыліся. Снег ішоў ужо не камякамі, а больш сухі і з ветрыкам— забівала агонь на акалотцы. Кабана трэба было ўвесь час абмахваць, каб не засыпала снегам. I лямпамі смалілася кепска — дзе не дапяклі, дзе папалілі; калі пераварочвалі, парвалі на жываце скуру. Баба ледзь цярпела. Памылі, адрубалі галаву, паставілі ў снег, каб выцягвалася кроў, сталі разбіраць і парвалі кішку. Баба аж за плакала, крыкнула на дзеда:
— Чаго ты яго зваў?!.
Бляху яна як і не заўважала, быццам і не было яго тут.
З горам папалам разабралі, панасілі ў веранду, расклалі на сталах паўз сцяну. Баба пачала смажыць на газе мяккае, дзед, выцершы ручніком рукі, наразаў хлеб і праціраў чарачкі.
— Дзе ў вас вада гарачая, цётка?.. — папрасіў Бляха, які ўвесь дзень пачуваўся вінавата, бачыў, што ніяк не можа дагадзіць бабе.
— От ідзі снегам абцяры! Хто мне той вады наносіць...
Калі сядалі за стол, не было яшчэ чатырох, а ў акно ўжо нічога не было відаць. Толькі вецер шумеў і шамацеў аб шыбы, як крупамі. Бляха залез у кут, а дзед сеў насупраць, на хату. Баба прынесла ў хату начоўкі з кішкамі і стала плёхацца, нават не пазіраючы на стол.
— Дык хадзіце, цётка... — як мог ласкава пазваў Бляха, наліваючы чарачкі.
— От я яшчэ табе трэба! Піце хутчэй, да... Мне шчэ работы да паўночы!
— I што вы, бляха, такія злыя ўсе? Што, судзьба паганая? Ды ў мяне яе саўсім не было, а я не плачу! Правільна, дзед?
— Праўда...
— Мы такая нацыя — нам похер, бляха, радзіяцыя, правільна?
— Праўда, усё, аджылі сваё...
— От піце!
Баба кінула кішкі і выйшла ў калідор. Было ўжо саўсім цёмна. Яна запаліла святло, выкаціла з каморкі дзежку і стала наразаць, прасольваць і ўкладаць у яе сала, якое застыла ўміг.
Баба была злая не на Бляху і не на сваю "судзьбу" — пражыла яна за дзедам дай Бог так кожнай пражыць, — а на тое, што коціцца ўсё не як бязладна, па-дурному, і горш і горш з кожным днём... Чаму б не выпіць за сталом, і не закусіць добра, і не паспяваць, — але каб над душою нічога не вісела, каб было ўсё неяк спаважна, спакойна, каб ведаць, што здаровы дзед і што сын прыедзе на выхадныя, каб ні пра што, як колісь, калі яна была здаровая і спрытная, не балела галава... А так хоць разарвіся: ужо ноч, а яшчэ нічога не зроблена. Пра курэй, якіх цяпер баяліся выпускаць на двор, яна зусім забылася — так і сядзелі з раніцы галодныя. Яна насыпала ў рукавіцу пшана і выйшла на двор.
У яе ветрам вырвала з рук дзверы. Вецер быў сухі, сіверны, ён матаўся па ўсім двары, збіраючы снег у віхуры, і здавалася, снег ляціць з двара на неба. Пасярэдзіне двара было чыста, як падмецена, а паўз плот, паўз хлеў і пад дрывотняй панамятала сапраўдныя сумёты. Захінаючыся ад ветру, баба дайшла да канца светлага прамавугольніка, які клаўся ад святла ў хаце, і тут, на мяжы светлага і цёмнага, з-пад самых яе ног мігнуўся чорны цень. Уперадзе, на месцы, дзе смалілі кабана, яна ўбачыла яшчэ некалькі ценяў і нават праз вецер пачула, як лапы грабуць снег. Ад страху баба крыкнула, і цені незадаволена паскульваючы, адступіліся да дрывотні, яшчэ глыбей у цемру, — але не ад яе крыку, з ад бляклага святла, якое двума слупкамі адбілася на сцяне хлява, і ад глухога, за ветрам ледзь чутнага, вуркатання, што даносілася з вуліцы. Пакуль баба дайшла да ганка, ужо рыпелі, адсоўваючы снег, веснічкі — у двор нехта ішоў.
Бляха, які сядзеў каля акна, адхінуў фіранку і паспрабаваў нешта разгледзець. Але за акном гуляла завіруха.
— Сабакі... падлы... панадзіліся... — казаў дзед, жуючы голымі дзяснамі смажаніну. Ён быў добра пажвавелы. — Чуюць свежыну!
— Да, бляха, да храна ахвотнікаў на гэтую вашу свежыну! — засмяяўся Бляха. — Слухай, дзед... —Ён шчоўкнуў пазногцем па парожняй пляшцы. — Як бы, а?
— Як баба, хіба ж я... — замяўся дзед.
Але падняўся, падышоў адчыняць дзверы ў калідор. Дзверы не падаваліся. Ён тузануў мацней, стукнуў, нават прываліўся плячом, потым уздыхнуў і развёў рукі.
Абое, і дзед, і Бляха, падумалі, што баба зачынілася знарок, каб яе больш не чапалі.
Пасядзелі трохі, Бляха пакурыў, ужо адзеў куртку, шапку, як раптам адкінулася зашчапка — і ў хату ўвалілася, ціха галосячы, ламаючы рукі, баба:
— А лю-у-дцы, а за што ж мне такая до-о-ля!.. Дзед, бяжы ў якую мілі-і-цыю... А ён жа і сцягно забраў, і рэбры, і са-а-ла...
IV
Пакуль яны пілі, нейкі злодзей пралез у калідор, прыпужнуў і без таго нямую ад страху бабу, накінуў зашчапку, каб не ўвайшлі з хаты, і набраў чаго хацеў.
Бляха выскачыў у калідор, замітусіўся.
— Не магла крыкнуць? Пазваць? — напусціўся ён на бабу, што стаяла ў расчыненых дзвярах поруч з дзедам — такія аднолькава згорбленыя і няшчасныя.
— А ён даў бы чым па га-а-лаве...
З двара, недзе ад вуліцы, данеслася раптам сабачае віскатанне, гырканне, людскія крыкі, мат, і гукі гэтыя, збіваючыся ў клубок, рабіліся ўсё больш чутнымі і выразнымі, — клубок гэты каціўся бліжэй у двор, да хаты, пад самыя дзверы...
Баба зноў загаласіла і пабегла ў хату. Бляха схапіў са стала нож і стаў каля дзвярэй. Дзед выцягнуў з-за мяшкоў у кутку сякач.
Клубок з віскам і гыркатаннем ударыўся аб сцяну, трохі прыціх, і ў дзверы моцна закалацілі і закрычалі ледзь не дзіцячым спалоханым голасам:
— Мать, открой! Прошу, кто-нибудь!..
— Пастой-пастой... — адазваўся Бляха, калоцячыся ўвесь.
— Да люди милые, прошу!.. Бляха крыкнуў:
— Уб'ю падлу — толькі пікні! — і прыадчыніў дзверы.
У калідор уваліўся малады хлопец — як уваліўся, так і асеў спінаю да вушака на падлогу, заціскаючы між ног акрываўленыя па локаць рукі. На ім не было жывога месца. Скураная кароткая куртачка была скрозь пашкамутаная, праз абадраныя спартыўныя штаны відаць былі крывавыя пісягі, з носа — на губы і на бараду — цякла кроў... Сам твар быў белы, без крывіначкі, і вочы круглыя і глыбока западзеныя.
— Мать, прости, перевяжи! — узмаліўся хлопец, не бачачы нават, што "маці" на калідоры няма. — В машние... аптечка...
Бляха, які не спускаў з хлопца вачэй, апусціў руку з нажом.
— Дык цябе, значыць, перавязаць? — прыжмурыўся ён. — Дык ты, значыць, робіш такую работу? Дзе мяса?
— Люди милые — прошу... — прашаптаў хлопец, яшчэ больш сцінаючыся ў камячок — якраз як Бляха раніцаю.
— Дзе мяса?!
— Дзе — сабакі адабралі... — падступіўся бліжэй узбуджаны і давольны дзед, не выпускаючы з рук секача.
— Н-на!.. — Бляха ўдарыў хлопцу нагою ў бок.
— Люди, прошу!!! — дзіка, адкуль узяліся сілы, віскнуў той і паваліўся нічком.
— От табе красці! — засмяяўся дзед.
Каля вушака, на тым месцы, дзе сядзеў хлопец, цямнела пляма крыві. Бляха нагнуўся:
— Ану-ну, пакажы... — выцягнуў хлопцавы рукі спаміж ног. — Самлеў, бляха... — сказаў ён збянтэжана. — Паглядзі, дзед, як парвалі... Мяса адно...
Паглядзеў, памацаў і дзед.
— Хаця б ні сканаў... — пачухаў ён патыліцу. — Гэтыя ж сабакі ўсе кручаныя... Каб міліцыю ці скорую...
— Што ж рабіць, га, дзед?
Цяпер Бляха шкадаваў, што стукнуў хлопца. Разам з гэтым ударам не толькі знікла ўся яго крыўда, увесь страх, а нейкае п'янае, дурное шкадаванне, нейкая слёзная пяшчота да гэтага хлопца шуганулі яму ў галаву — як бы гэты хлопец быў Бляхавым сынам, ці што... Каб адагнаць гэтае шкадаванне, каб не заплакаць, чаго добрага, Бляха хацеў закурыць, але запалкі ніяк не знаходзіліся, і ён круціўся, як у пяты пякло.
— Што ж рабіць, га, дзед? — паўтараў ён.
— Хай ляжыць да ранку, а там будзем глядзець... Што ты яму зробіш?..
— Шкода ж, бляха, падлу маладую... Слухай, дзед, заві бабу, цягніце яго ў хату! Мо перавязаць, ці што... Я пабягу па фельчарку. А не — пабягу на пост, да салдатаў. Чуеш?
— От нарабіў сабе... От яму красці... — казаў дзед і не кранаўся з месца.
— Дзед, бляха, я каму сказаў? Я хутка!..
Ён выскачыў на двор разгарачаны, п'яны, поўны сілы, сціскаючы ў руцэ нож, і паспеў дабегчы амаль да самых веснічак — ужо бачыў контуры светлай легкавушкі на вуліцы, — як з гарачкі, з разгону наляцеў на чорную звяругу, што грызла нешта пад веснічкамі, і тая, з нейкім радасным захліпам гыркнуўшы, упілася яму ў сцягно... Ён паспеў яшчэ адскочыць, але паслізнуўся, упаў ракам, махнуў упустую нажом... паспеў нават падумаць: "Ды ці... сабакі?!!" — а яго ўжо грызлі за ногі і рвалі на плячах, падступаючыся да твару і да горла, лёгка балонь курткі... Ён спрабаваў яшчэ адмахвацца, уцякаць, хоць бы неяк дапаўзці да дзвярэй калідора, крычаў, — але крыкі гэтыя патаналі, упляталіся ў дзікае яхкатанне, у звар’яцелы віскат узбуджанай, паспыталай крыві гайні, якая быццам на паляванні, абклаўшы з усіх бакоў ненавіснага звера і не чакаючы знаку паляўнічага, наскоквала, і рвала, і грызла, і старалася ўпіцца ў самае горла... I не было каму памагчы, абараніць, уратаваць, — толькі вецер свістаў ды круціў сабе снег віхурамі знізу ўверх — як на канец свету.
Похожие статьи:
Андрэй Федарэнка → Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер
Андрэй Федарэнка → Андрэй Федарэнка - Падслуханая казка
Андрэй Федарэнка → Андрэй Федарэнка - Пеля