Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.
Алена Васілевіч - Чынгісхан
Увага! Поўны змест
Гэта мая трохгадовая суседка... Пачакайце, пачакайце, не перабівайце. Няма ніякай памылкі. Паўтараю: і суседка і Чынгісхан... У кароценькай ружовай сукенцы, з белым капронавым бантам на ўсю галаву, з гарэзлівымі чорнымі вочкамі. Яны то хаваюцца, нібы мышкі, у раскосых, вузенькіх шчылінках, калі Чынгісхан зацекаецца ад смеху, то льюць ручаём слёзы, калі Чынгісхан абавязкова хоча паставіць па-свойму, а гэта ніяк не ўдаецца. А то яшчэ гэтыя вачаняты ўмеюць хітра-хітра цікаваць сваю ахвяру: якога-небудзь карапуза, якога ў гэты самы момант Чынгісхану неабходна стукнуць па галаве...
А па самай справе ў суседкі мае – Чынгісхана – імя самае лагоднае, самае ласкавае з усіх, якія я толькі ведаю: Алёнка... Праўда, карыстаюцца ім звычайна толькі тата з мамай. А па вуліцы за свае раскосыя татарскія вочкі і за буйны нораў Алёнка адклікаецца на Чынгісхана.
Упершыню з’явілася яна на нашым двары гэтай зімою. Бягу я неяк з работы дадому (на вуліцы маразіна!) і ў сябе ля парога раптам страчаю круглую кадушачку, апранутую ў чырвонае палітцо, у валёнках, у пуховай хустцы. Каб не змерзла, кадушачку падперазалі папружкай. Цікавая асоба. Цікава пазнаёміцца. Хачу зазірнуць кадушачцы ў твар, а ў яе з-пад насунутай на самы лоб хусткі тырчыць толькі выцягнуты, як у вожыка, лычык. Такі пацешны, такі сімпатычны.
– Добры дзень вам, лычык! – вітаюся я з кадушачкай.
А яна раптам як фыркне на мяне:
– Ідзі!
Вось дык знаёмства.
Тут да кадушачкі падбегла мама (яна стаяла непадалёку з суседкай), пачала ўсчуваць яе, хацела нават набіць, ды я заступілася:
– Ну за што вы яе? Яна ж разумная дзяўчынка...
У адказ кадушачка толькі бліснула на мяне хітрымі раскосымі вочкамі і яшчэ больш надзьмулася: мусіць, не паверыла.
Праўда, потым адносіны ў нас наладзіліся. Цяпер Алёнка страчае кожны раз мяне з работы цудоўнай заявай:
– Я пайду да вас!
I няхай толькі не здолею я як-небудзь адхіліць гэту выдатную заяву, як яна ў момант абгоніць мяне і праз хвіліну ўжо малоціць кулакамі і нагамі ў нашы дзверы.
Звычайна я хачу абхітрыць Чынгісхана.
– У нас жа яшчэ няма нікога дома.
– А вось і ёсць! – і не думае нават зважаць на маю няўдалую дыпламатыю Чынгісхан, апярэджваючы мяне па лесвіцы. Па дарозе яна паведамляе мне:
– Мы будзем гуляць у лялькі.
«Мы» – гэта азначае, што на нашай пляцоўцы Чынгісхан прыхопіць яшчэ сваю сяброўку – сінявокае, шаўкавістае, нібы з мяккага лёну, стварэнне – Наташу.
Сваё абяцанне Чынгісхан не кідае на вецер. Не паспяваю я распрануцца, як у дзверы пачынаюць малаціць у дзве пары чаравік і кулакоў.
Гэта ідуць госці.
Гасцей гэтых, вядома, можна было б і адправіць – няхай бы лепей гулялі на вуліцы, але ў іх ёсць заступніца – мая дачка. Яна, хоць ужо і круціцца па гадзіне перад люстрам, таксама не адмаўляецца яшчэ пагуляць у лялькі з Чынгісханам і Наташай.
– Ах вы мае абязьяны! – сустракае яна гасцей.
– Ах ты мая базяна! – адказваюць ёй госці.
Агульная мова знойдзена. Госці падаюць на тахту жыватамі, дрыгаюць у захапленні нагамі, штурхаюцца, пішчаць, рагочуць.
Гэта нешта накшталт рытуалу.
Я безнадзейна махаю рукой: тут ужо нічога не зробіш. Дачка мая зацекаецца разам з гасцямі. «Базяны» сапраўды,
Потым мы садзімся абедаць.
– Мы таксама хочам есці! – патрабуе звычайна першай Чынгісхан. Яе не трэба запрашаць – яна ўжо за сталом.
– Мы таксама хочам есці! – уторыць Наташа.
– Вашы мамы хіба не кармілі вас дагэтуль? – пытаемся мы ў гасцей.
Не маргнуўшы, абедзве глядзяць святымі вачыма:
– Не, не кармілі.
– Ах, якія кепскія вашы мамы!
– Ах, якія кепскія васы мамы! – хорам паўтараюць госці.
– Ну, тады мыць рукі!
– Я не хачу! – умошчваецца на зэдлік Чынгісхан.
– I я не хацу! – паўтарае ўслед Наташа.
– Ну, тады марш з-за стала.
– А я не хачу! – не могучы топнуць, махае ў паветры нагой Чынгісхан і стукае смуглым кулачком па стале.
– I я не хацу! – тое ж самае паўтарае Наташа і таксама пляскае па стале беленькай, незагарэлай ручкай.
– Ах вы неслухі! – мая дачка бярэ гасцей за рукі і вядзе ў ванны пакой.
Госці ўпіраюцца, вішчаць, зацекаюцца ад смеху, але ідуць усё ж.
Пасля мыцця Чынгісхан імкнецца зноў захапіць ініцыятыву ў свае рукі.
– Мы не хочам баршча!
– Мы не хоцам барсца! – крычыць і Наташа.
– А што ж вы хочаце?
– Я хачу яйцо! – патрабуе Чынгісхан.
– I я хацу айцо! – уторыць Наташа.
– Айца няма. Ешце сырнікі са смятанай.
Бяруць відэльцы, поркаюць сырнікі, пэцкаюць іх у смятане, аблізваюць.
– Нясмачна! – неўзабаве паведамляе Чынгісхан і адсоўвае талерку.
– Нясмачна! – з набітым ротам бразгае відэльцам і Наташа.
– Ах вы парасяты! – не вытрымлівае дачка. – Вось я вас зараз!
– Ты сама парасята! – не застаюцца ў даўгу гарэзніцы і тут жа патрабуюць:
– А што вось гэта – хочам гэтага!
– Гэта кісель.
– Хочам кісялю! Хочам кісялю! – штосілы адна перад другой крычаць госці.
– Дай ім, калі ласка, кісялю і забірай іх хутчэй з-за стала,– прашу я дачку.
Пасля кісялю пачынаецца другое мыццё. А затым пачынаюцца лялькі, мішкі, пачынаецца чытанне, маляванне, спевы.
– «Пусть всегда буду я-а-а...» – на адной ноце, чамусьці заўсёды з канца, пачынае Чынгісхан.
– «Пусть всегда будет м-а-ама!» – успамінае пра маму Наташа.
...Штурхаючыся і збіваючы адна другую, яны працягваюць шматаваць на кавалачкі песню:
«Пусть всегда будет п-а-апа!»
«Пусть всегда будет б-а-абушка!»
Ах, якую святую праўду яны спяваюць!..
Потым на нейкі час усё сціхае – госці заняліся сур’ёзнай справай. Заходжу праз некаторы час у свой пакой... Госпадзі! Чынгісхан стаіць з нагамі на маім пісьмовым стале і з выглядам чалавека, занятага самай сур’ёзнай справай, цягнецца да партрэта Пушкіна. Ёй абавязкова трэба яго зняць і... скінуць на падлогу. На падлозе ўжо ляжыць левітанаўскі «Сакавік», падлога ўсцелена ўжо газетамі і часопісамі. На гэтай папяровай пярыне, сціскаючы ў абдымках ляльку, валяецца Наташа.
– Што ж гэта вы нарабілі, нягодніцы?
– Ідзі! Ідзі! – тупае на мяне па стале нагою Чынгісхан.
– Ідзі! Ідзі! – махае нагою ў паветры і Наташа. Ёй лянота ўставаць, аднак не хочацца адставаць і ад Чынгісхана.
– Дзеці, – іду я на хітрасць, – вас клічуць дадому ўжо вашы мамы.
– Ай! Не хочам дадому! – у адзін голас крычаць свавольніцы і як мага ціснуцца пад стол – хавацца ад мам.
I калі мамы сапраўды прыходзяць па дачок – іх вачам адкрываецца відовішча, якое можна параўнаць з полем бою, пакінутым праціўнікам.
– Божа мой! – усплёскваюць рукамі мамы. – I навошта вы іх церпіце? Навошта вы пускаеце іх да сябе?
Дзівачкі... «Навошта»? Ну як ты іх не пусціш, як ты іх не будзеш цярпець, гэтых чынгісханаў...
1963
Похожие статьи:
Алена Васілевіч → Алена Васілевіч - Пачакай, затрымайся...
Алена Васілевіч → Алена Васілевіч - Горкі ліпавы мёд
Алена Васілевіч → Алена Васілевіч - Калінавая рукавічка