Найти на сайте: параметры поиска

Увага!!! Невялікія апавяданні і вершы пададзены ў поўным варыянце.



Васіль Зуёнак

Фатаграфія Васіля Зуёнка   Днём нараджэння Васіля Зуёнка лічыцца 3 чэрвеня 1935 года. Аднак на самай справе сялянская сям’я Васіля Захаравіча і Куліны Канстанцінаўны з вёскі Мачулішча Халопеніцкага (па тым часе) раёна Мінскай вобласці парадавалася свайму працягу – сыну – 3 ліпеня. Іншая дата – вынік звычайнай для пасляваенных год блытаніны з аднаўленнем дакументаў, знішчаных у нямецкую акупацыю. Пасля вызвалення, у 1944 годзе, Васіль ідзе ў Мачулінскую пачатковую школу. Грамату асвойвае паспяхова і хутка: з першага класа пераходзіць адразу ў трэці і неўзабаве становіцца вучнем Узнацкай сямігодкі.
   Сталая цяга да вершаскладання абудзілася менавіта ў час школьнага юнацтва – да 1949 года назбіраўся першы «збор твораў», два сшыткі вершаў. Некаторыя з іх былі дасланы ў газету «Літаратура і мастацтва», адкуль прыйшоў ліст з парадай «яшчэ шмат павучыцца». Можа, гэтыя словы і вызначылі лёс Васіля Зуёнка: прачытаўшы пісьмо з рэдакцыі, бацька выправіў сына ў Барысаўскае педагагічнае вучылішча. «Барысаўскі перыяд» (1950-1954) змяніўся вучобай на аддзяленні журналістыкі філфака БДУ, куды, маючы дыплом выдатніка, Васіль Зуёнак быў залічаны без іспытаў.
   Студэнцкія гады праходзілі ва унікальнай атмасферы, у таленавітым асяродку: у другой палове 1950-х гуманітарныя навукі побач з Васілём Зуёнкам штудзіравалі Ніл Гілевіч, Анатоль Вярцінскі, Рыгор Барадулін, Генадзь Бураўкін, Міхась Стральцоў, Янка Сіпакоў, Іван Чыгрынаў, Вячаслаў Адамчык, Кастусь Цвірка, Барыс Сачанка… Потым іх, амаль равеснікаў-аднагодкаў, даследчыкі назавуць філалагічным пакаленнем. Пры пэўным падабенстве біяграфій (вясковае паходжанне, абпаленае вайной маленства) кожнаму быў наканаваны свой мастакоўскі лёс. Васіль Зуёнак, надзвычай строгі і патрабавальны да сябе, не спяшаўся выносіць на суд чытачоў плён уласных творчых пошукаў: ад паэтычнага дэбюту ў «чырвонай змене» ў 1954 годзе (яшчэ раней вершы друкаваліся ў барысаўскай раённай газеце) да першай кнігі пройдзе больш за дзесяцігоддзе.
   Выпускнік аддзялення журналістыкі (1959), В. Зуёнак назапашвае жыццёвы вопыт, збірае духоўна-эмацыйны багаж – без чаго не магчыма сапраўдная паэзія, – працуючы ў перыядычных выданнях Мінска: у шматтыражнай газеце «Рабочае юнацтва», у «Піянеры Беларусі». Журналісцкае судакрананне са светам дзяцінства і юнацтва, відавочна, паспрыяла станаўленню Васіля Зуёнка як дзіцячага пісьменніка. Выдадзены ў 1965 годзе зборнік вершаў для дзяцей «Вясёлы калаўрот» стаў прадвесцем прыходу ў «дарослую» літаратуру яркага, самабытнага аўтара. (Варта падкрэсліць, што і дасягнуўшы вяршыняў паэтычнага Алімпа, творца не пакіне па-за ўвагай маленькіх чытачоў.) Дарэшты ж разбурыла сцяну пакутлівага маўчання і адразу вывела Васіля Зуёнка на авансцэну тагачаснай беларускай паэзіі кніга лірыкі «Крэсіва» (1966). Яе прыхільна сустрэлі і крытыкі, і літаратурныя паплечнікі, прынамсі, шчыра парадаваўся за аўтара зборніка У. Караткевіч: «Перад намі паэт. Паэт адметны, свежы, паэт са сваім зрокам, са сваім адкрытым гукам жыцця слыхам і адкрытым болю і любві сэрцам». Нягледзячы на невялікі аб’ём, кніга атрымалася канцэптуальна завершанай, цэласнай. Сёння яе можна разглядаць як разгорнуты паэтычны анонс усёй далейшай творчасці Васіля Зуёнка. «Крэсіва» беспамылкова «высвеціла», падказала праблемна-тэматычныя абсягі мастакоўскага шляху: ад вясковай хаты – да касмічных вышыняў, ад побыту звычайнага чалавека – да лёсу нацыі, ад маленькай былінкі – да «галактычных» філасофскіх праблем, ад гістарычных глыбіняў – да праекцый у будучыню. Контурна абазначаныя ў першай кнізе пытанні жыцця і смерці, маральнай чысціні асобы, узаемаадносін чалавека з прыродай, захавання нацыянальнай самабытнасці народа надалей будуць паспяхова даследавацца пісьменнікам, атрымаюць ідэйна-сэнсавую аб’ёмнасць, шматграннасць і глыбіню.
   Перажытая па-за кніжкай «пара літаратурнай маладосці, пара вучнёўства» (Генадзь Бураўкін) прадвызначыла высокі мастацкі ўзровень наступных зборнікаў: «Крутаяр» (1969), «Сяліба» (1973), «Качан на п’едэстале» (1973), «Нача» (1975), «Маўчанне травы» (1980), «Світальныя птушкі» (1982), «Лукам’е» (1984), «Вызначэнне» (1987), «Лета трывожных дажджоў» (1990), «чорная лесвіца» (1992), «Пісьмы з гэтага свету» (1995). Не дзіўна, што многія творы аднаго з лідараў літаратурнага працэсу перавыдаваліся: так, пабачылі свет кнігі выбраных вершаў «час вяртання» (1981), вершаў і паэм «Жніўны дзень» (1985), двухтомнік выбранага, першы том якога – «Гронка цішыні» (1996) – склала лірыка, другі – «Пяцірэчча» (1998) – аднайменная ліра-эпічная пенталогія.
   Па аб’ектыўных, далёкіх ад сфер мастацтва прычынах з 1995 года не выходзіла новых арыгінальных кніг лірыкі В. Зуёнка. тым не менш ёсць падставы ў пераліку паэтычных зборнікаў згадаць яшчэ адзін, пакуль «віртуальны». Гэта электронная версія кнігі, куды ўвайшло каля тысячы твораў 1993-2006 гадоў. Некаторыя з іх друкаваліся ў перыёдыцы, але шматлікія «вершы сутоку тысячагоддзяў» невядомыя чытачу. Вялізны том паэзіі «з камп’ютэрнага небыцця» хаця і не матэрыялізаваўся ў звычайным, папяровым выглядзе, аднак існуе і ўяўляе сабой значную і па аб’ёме і, найперш, у ідэйна-эстэтычных адносінах частку мастацкага наробку пісьменніка. У 2009 годзе доўгі выдавецкі «застой» нарэшце парушыла кніга «Паміж небам і зямлёю», якую склалі празаічныя тэксты – літаратурна-лінгвістычныя эсэ, эцюды, падарожныя нататкі.
   …Паралельна з няспыннай творчасцю Васіль Зуёнак працуе ў літаратурна-мастацкіх выданнях – намеснікам галоўнага рэдактара часопіса «Маладосць» (1966-1972), галоўным рэдактарам часопісаў «Бярозка» (1972-1978) і «Маладосць» (1978-1982), – займаецца навуковай і грамадскай дзейнасцю. У 1973 годзе ён паспяхова абараніў кандыдацкую дысертацыю, з 1982 года пачаў выконваць абавязкі сакратара Саюза пісьменнікаў Беларусі, а пасля ўзначаліў гэтую мастакоўскую супольнасць (1990-1998). Васілю Зуёнку давялося прыняць удзел і ў працы міжнародных арганізацый – у 1985 годзе ў складзе беларускай дэлегацыі пабываць на 40-й сесіі Генеральнай Асамблеі ААН
 


Наталля Заяц

Похожие статьи:

Васіль ЗуёнакВасіль Зуёнак - У грымотах ашалелых веку...

Васіль ЗуёнакВасіль Зуёнак - Помнік

Васіль ЗуёнакВасіль Зуёнак - У люстэрку Свіцязі

Васіль ЗуёнакВасіль Зуёнак - Гаварыла маці...

Васіль ЗуёнакВасіль Зуёнак - Сон