Эліпс (эліпсіс) (грэч. ellepsis — пропуск, недастача) — пропуск нейкага слова, якое лёгка ўзнаўляецца з кантэксту. Напрыклад:
Яна рукаўком — слёзы ручайком,
Яна рукою — слёзы ракою.
У гэтых радках з народнай песні прапушчаны выказнік махне. У наступным прыкладзе з верша Уладзіміра Дубоўкі «Дождж у Мазыры» працяжнікі замяняюць выказнік плывуць:
Павольна, ціха над зямлёй,
нібы валы, бліжэюць хмары.
Дзе — чарадой, дзе — грамадой,
дзе — падабраныя да пары.
У паэтычным выказванні можа быць прапушчаны назоўнік:
І за бітвамі навальнічнымі
Чалавецтва
Ізноўку ў баю:
Навуковая і тэхнічная [рэвалюцыі]
Скаланулі планету маю.
(Пімен Панчанка. «Агрызаецца, ды звужаецца»)
Вы зразумейце правільна:
Я не за тое, не,
каб падстаўлялася правая [шчака],
калі хто па левай б’е.
(Анатоль Вярцінскі)
Эліпс — адзін з відаў недасказа. Ён дапамагае перадаць узрушаны душэўны стан паэта, дынамізм, напружанасць дзеяння і г. д. Да эліпсу адносяцца таксама сінтаксічныя канструкцыі, у якіх выказнік выражаецца дзеяслоўна-выклічнікавым словам:
Тут паненка распусціла у руках індычы хвост,
Памахала, пакруціла і ўраніла на памост.
Паніч крута павярнуўся: брык! — падскочыў, цап! —
узяў,
Напярод дугой сагнуўся ды паненцы — тыц! — падаў.
Тады яна кіў галоўкай і паніч ёй кіў назад,
Шапярнулі са два слоўкі,— шлёп! і сеў тут з ёй у рад.
(Фелікс Тапчэўскі. «Вечарынка»)
